Biały Dunajec na Podhalu

Biały Dunajec noclegi leży w dolinie potoku o tej samej nazwie, przy szosie wiodącej z Krakowa do Zakopanego. Miejscowość graniczy z położonymi w dolinie tegoż potoku wioskami: Poronin (od południa) oraz Szaflary (od północy). Ze wschodniej i zachodniej strony dolina Białego Dunajca wznosi się na grzbiety pogórzy: Gubałowskiego i Gliczarowskiego, przez które graniczy z wioskami Bańską Wyżną, Leszczyny, Sierockie oraz z Górnym i Dolnym Gliczarowem.
Początki wsi sięgają potowy XVI stulecia, to jest okresu, w którym władający starostwem nowotarskim ród Pieniążków otrzymał od króla przywilej generalny na zakładanie nowych osad, celem przyspieszenia akcji kolonizacyjnej w południowej części Podhala. Najdawniejsza historyczna wzmianka o Białym Dunajcu pochodzi z 1564 r., kiedy to lustratorzy dóbr królewskich wymienili tę osadę jako nową, w której było sześciu kmieci. Zasadźcą wsi – osadzonej na prawie niemieckim – został kmieć Jędrzej Pawlik, który też był pierwszym sołtysem. Po nim tę funkcję pełnili jego potomkowie, a z czasem licznie rozrodzony ród Pawlików zmienił nazwisko na szlachecko brzmiące Pawlikowscy, do którego dodawano przydomki.
W latach międzywojennych noclegi Biały Dunajec zaczął rozwijać się jako miejscowość letniskowa. Istniejąca od końca XIX w. kolej żelazna, łącząca Kraków i Zakopane, stwarzała możliwości szerokiego kontaktu ze światem. Znaleźli się więc przedsiębiorcy chętni do zainwestowania tu swoich kapitałów i w ten sposób powstała fabryka tektury drzewnej czy młyn walcowo-turbinowy. Stopniowo przystąpiono do elektryfikacji wsi. Okres powojenny nie od razu przyniósł rozwój miejscowości pod względem gospodarczym, za to znakomicie rozwijała się kultura, bowiem do czasów współczesnych dba się o zachowanie podstawowych komponentów kultury podhalańskiej: gwary, muzyki, tańca, śpiewu, stroju, co widoczne jest nie tylko przy okazji imprez kulturalnych, lecz także w czasie świąt oraz uroczystości rodzinnych.
Biały Dunajec pokoje gościnne to także miejsce urodzenia wielu znakomitych ludzi i twórców, jak gen. bryg. Andrzeja Galicy – wybitnego dowódcę wojskowego w latach I wojny światowej i wojny polsko-radzieckiej w roku 1920 oraz twórcę pułków i brygad Strzelców Podhalańskich. Należy również wspomnieć o tak wybitnych przedstawicielach ludowej poezji podhalańskiej jak: Andrzej Skupień-Florek (1902-1973) – skromny gazda z przysiółka Stołowe, gdzie teraz znajduje się Izba Pamięci jemu poświęcona; Zofia Graca (1923-1983) – gaździna z osiedla Tatary; czy też Andrzej Czernik – pełniący funkcję przewodniczącego Rady Gminy. Biały Dunajec może poszczycić się również całą plejadą świetnych muzykantów, z których obecnie najbardziej znana jest muzykująca rodzina Trebuniów. Biały Dunajec wille
W Białym Dunajcu godne obejrzenia z dalszej i bliższej perspektywy są świetnie zachowane góralskie parterowe domy z białą i czarną izbą.
W roku 1947 powstał w Białym Dunajcu Zespół Góralski, którego tradycje pomimo upływu lat są wciąż kontynuowane. Zachowany folklor podhalański jest niewątpliwie jedną z największych atrakcji wioski. Pokłosiem tej folklorystycznej działalności jest szereg przeglądów kulturalnych, imprez kulturalnych organizowanych w tej miejscowości np. coroczny „Przegląd Młodych Tonecników” oraz „Przegląd Młodych Gawędziarzy i Recytatorów” im. Andrzeja Skupnia-Florka, Podhalański Festiwal Papieski, Parada Gazdowska, Białodunajeckie Spotkania Twórcze, Podhalański Przegląd Jaślikarzy i Kolędników czy dzielenie się opłatkiem i jajkiem święconym oraz tradycyjne posiady góralskie (imprezy organizowane przez GOK). W ramach tzw. „Tatrzańskich Wici” organizowane są corocznie imprezy związane z herbem miejscowości tzw. Święto Pstrąga, oraz wybór góralskiej piękności, czyli konkurs na „Nojśwarniejsą Góroleckę”. Biały Dunajec pensjonaty